Waarom koper belangrijk is voor (sommige) schapen
Koper is een essentieel sporenelement dat schapen in kleine hoeveelheden nodig hebben, maar dat een grote invloed heeft op hun gezondheid, groei en vruchtbaarheid. Een tekort aan koper kan leiden tot vertraagde groei, een doffe vacht, vruchtbaarheidsproblemen en zelfs neurologische afwijkingen bij lammeren.
Wat doet koper in het lichaam van een schaap?
1. Energieproductie en zuurstoftransport
Koper maakt deel uit van belangrijke enzymen, zoals cytochroom-oxidase (voor energieproductie in cellen) en ceruloplasmine (voor ijzertransport in het bloed).
Tekort: trage groei, bloedarmoede, bleke slijmvliezen en vermoeidheid.
2. Pigmentvorming en vachtkwaliteit
Koper is nodig voor het enzym tyrosinase, dat zorgt voor de aanmaak van melanine, het pigment dat kleur en glans geeft aan de vacht.
Tekort: een doffe, vale of roestbruine vacht, vooral zichtbaar bij donkere rassen zoals Ouessant- of Kameroenschapen.
3. Bindweefsel en botontwikkeling
Via het enzym lysyl-oxidase draagt koper bij aan sterke pezen, gewrichten en botten.
Tekort: zwakke pezen, misvormde gewrichten of trage botgroei, vooral bij jonge lammeren.
4. Zenuwstelselontwikkeling
Koper speelt een rol bij de vorming van myeline, de beschermlaag rond zenuwen.
Tekort tijdens de dracht: kan leiden tot swayback (enzootische ataxie) bij lammeren – herkenbaar aan een zwakke, wankele achterhand.
5. Weerstand en vruchtbaarheid
Koper ondersteunt het immuunsysteem en de hormoonhuishouding.
Tekort: verminderde weerstand, slechtere vruchtbaarheid, doodgeboorten of trager herstel na ziekte.
Waarom sobere rassen vaker een kopertekort hebben
Sobere schapenrassen zoals Kameroenschaap, Ouessant, Soay, Dorper, Wiltshire Horn, Shetland en Hebridean zijn van oorsprong gewend aan mineraalarme, natuurlijke bodems waar koper goed opneembaar is.
In Nederland groeien ze vaak op kalkrijke of molybdeenrijke gronden, waar koper wordt gebonden door ijzer, zwavel en molybdeen. Daardoor kunnen deze rassen het koper in het voer minder goed opnemen — zelfs als er op papier voldoende in zit.
Gevolg: sobere rassen vertonen sneller tekenen van kopertekort, zoals een vale vacht, tragere groei of verminderde weerstand.
Rassen en hun kopergevoeligheid
Rassen die extra koper nodig hebben
Kunnen hogere hoeveelheden verdragen en vertonen vaak tekorten bij koperloos voer:
Kameroenschaap, Ouessant, Soay, Dorper, Wiltshire Horn, Barbados Blackbelly, Shetland, Hebridean, Jacob, Zwartbles.
Rassen met gemiddelde gevoeligheid
Kunnen kleine hoeveelheden verdragen, maar niet langdurig hoge waarden:
Drents Heideschaap, Veluws Heideschaap, Clun Forest, Kerry Hill, Herdwick.
Kopergevoelige rassen
Slaan koper snel op in de lever, met risico op vergiftiging bij langdurige opname:
Texelaar, Swifter, Suffolk, Hampshire Down, Charollais, Bleu du Maine, Île de France.
Koper in Nederlands ruwvoer
Gemiddeld bevat Nederlands gras 5–10 mg koper per kg droge stof (DS). Dat lijkt voldoende, maar door hoge gehaltes aan molybdeen, ijzer en zwavel is de werkelijke opname vaak slechts 2–5 mg/kg DS.
Wat dit betekent voor jouw schapen
Sobere rassen zoals Kameroenschapen, Ouessant en Dorper hebben vaak extra koper nodig, zeker op arme of kalkrijke gronden.
Gevoelige rassen zoals Texelaars en Suffolks krijgen op diezelfde gronden meestal genoeg koper via het ruwvoer.
Daarom is het belangrijk om te weten:
-
Welk ras je houdt
-
Wat je voert
-
En wat de koperwaarde van je ruwvoer is
Kort advies
Gemiddeld Nederlands gras bevat te weinig opneembaar koper voor sobere rassen.
Onze Balancer en ruwvoermixen bevatten zorgvuldig uitgebalanceerde hoeveelheden koper en andere sporenelementen om deze tekorten te voorkomen — zonder risico op overdosering.
Zo blijven jouw schapen vitaal, met een gezonde vacht, sterke weerstand en een optimale stofwisseling.