Listeriose is een ernstige, maar vaak onderschatte aandoening bij schapen en geiten. Veel dierhouders denken bij listeria direct aan kuilvoer, terwijl ook hooi een besmettingsbron kan zijn. Zeker in de winter, wanneer ruwvoer een groot deel van het rantsoen vormt, is het belangrijk om hier bewust mee om te gaan.
In deze blog leggen we uit wat listeria is, hoe het in hooi terecht kan komen en waar je als houder alert op moet zijn.
Wat is listeria?
Listeria wordt veroorzaakt door de bacterie Listeria monocytogenes. Deze bacterie komt van nature voor in de omgeving, bijvoorbeeld in aarde, water en mest. Onder gunstige omstandigheden kan listeria zich vermenigvuldigen in ruwvoer. Wanneer een schaap of geit dit voer opneemt, kan dit leiden tot een ernstige infectie.
Schapen en geiten blijken extra gevoelig voor deze bacterie, vooral wanneer hun weerstand tijdelijk lager is.
Hoe kan listeria in hooi voorkomen?
Hooi wordt vaak gezien als veilig en stabiel ruwvoer, maar ook hier kan listeria een rol spelen. Dit gebeurt meestal wanneer het gras niet voldoende heeft kunnen drogen voordat het werd geperst. Nat of licht vochtig hooi kan lokaal gaan broeien, waardoor bacteriën en schimmels zich makkelijker ontwikkelen.
Daarnaast speelt vervuiling een rol. Gras dat te laag is gemaaid of onder natte omstandigheden is geoogst, kan in contact komen met grond of mest. Ook tijdens de opslag kan het misgaan. Hooi dat niet volledig droog ligt, last krijgt van condens of wordt aangetast door knaagdieren, vormt een verhoogd risico.
Het lastige aan listeria is dat je het niet altijd kunt zien of ruiken. Hooi kan er aan de buitenkant prima uitzien, terwijl er toch een probleem in zit.
Symptomen van listeriose bij schapen en geiten
Listeriose kan zich op verschillende manieren uiten, maar de meest bekende vorm is de neurologische variant. Dieren kunnen een scheve kop krijgen, ongecontroleerd rondjes lopen of hun evenwicht verliezen. Vaak stoppen ze met eten en kunnen ze overmatig gaan kwijlen. Ook verlamming van een deel van het gezicht komt voor.
Bij drachtige dieren kan listeria abortus veroorzaken. In ernstige gevallen verloopt de ziekte zeer snel en kan een dier plotseling overlijden. Zodra je dit soort verschijnselen ziet, is direct contact met de dierenarts noodzakelijk. Listeriose is altijd een spoedgeval.
Waarom zien we listeria vaker in de winter?
In de winter krijgen schapen en geiten meestal meer hooi en minder variatie in ruwvoer. Dieren staan vaker binnen en worden soms gevoerd uit oudere partijen hooi. Hierdoor neemt de blootstelling aan één specifieke partij ruwvoer toe, en daarmee ook het risico wanneer die partij niet optimaal van kwaliteit is.
Hoe verklein je het risico?
Het belangrijkste is kritisch blijven op de kwaliteit van het hooi. Hooi dat muf ruikt, stoffig is, zichtbaar schimmelt of warm aanvoelt, kun je beter niet voeren. Bij twijfel is weggooien altijd veiliger dan het risico nemen.
Ook een goede opslag maakt een groot verschil. Zorg dat hooi droog, goed geventileerd en van de grond ligt, en bescherm het tegen vocht, regen en ongedierte. Tijdens het voeren helpt het om resten dagelijks te verwijderen en te voorkomen dat hooi nat of bevuild raakt in de stal.
Een gevarieerd rantsoen met kwalitatief goed ruwvoer ondersteunt daarnaast de darmgezondheid en weerstand van je dieren, wat helpt om infecties beter op te vangen.
Tot slot
Listeria is geen probleem dat dagelijks voorkomt, maar wanneer het toeslaat zijn de gevolgen vaak ernstig. Juist daarom is preventie zo belangrijk. Door kritisch te zijn op hooi, zorgvuldig om te gaan met opslag en hygiëne, en alert te blijven op veranderingen in gedrag, verklein je het risico aanzienlijk.
Twijfel je over de kwaliteit van je hooi, dan is het altijd verstandiger om het niet te voeren.
Gezondheid en welzijn gaan voor alles.
